Italikes Poieses (Odòs Panòs, 2011)

ΜΑΡΙΑ ΓΚΡΑΤΣΙΑ ΚΑΛΑΝΤΡΟΝΕ

Μετάφραση: Γιάννης Η. Παππάς

Η Μαρία Γκράτσια Καλαντρόνε γεννήθηκε στο Μιλάνο το 1964 και ζει στην Ρώμη. Έχει δημοσιεύσει τις ποιητικές συλλογές Μέτρο σύγκρισης Tracce, 1998, Η περιπλανώμενη μαϊμού, Crocetti, 2003, Η υπεύθυνη μηχανή Crocetti 2007), Στο στόμα όλων, Crocetti 2010 και άλλα κείμενα σε πολλές ανθολογίες και περιοδικά.
Έχει επίσης γράψει θεατρικά κείμενα για την ιταλίδα ηθοποιό Σόνια Μπεργκαμάσκο και ένα ποίημα για τον Ισπανικό εμφύλιο ( ο πατέρας της Τζιάκομο είχε πάρει μέρος στον εμφύλιο αυτό με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες) για το διεθνές συγκρότημα “Théâtre en vol” και για το Radio 3. Έχει μεταφέρει στην σκηνή στην Ιταλία και στην Ευρώπη μαζί με τον συνθέτη Στέφανο Σάβι Σκαρπόνι το βιντεοκοντσέρτο Χωρίς αποσκευές.

III

Γκουέρνικα, συντρίμμια

Το λεμφικό σύστημα των νεκρών πάνω στα ρόδα
οι φλόγες που καίνε ακόμη γύρω 
από τα νεύρα και φτερωτοί έλικες
από μαλλιά: οι ομηρικές πόζες της μισοπεθαμένης
ύλης. Οι θαμμένοι
πάνω στη γη, εάν θα έχουν τον οίκτο μας 
θα μοιάζουνε να πέφτουν 
σε έναν ύπνο χωρίς κρίση 
σαν ένα τεράστιο γεύμα
από ανθρώπινο κρέας, θα μοιάζουνε να ανακατεύουν με μια αμήχανη υπακοή– σάρκα – βλέμματα
στην καμένη λάσπη της Γκουέρνικα
σκιαγραφώντας ένα χαμόγελο σαν το ψημένο γάλα στην σκόνη , σαν αυτό της ανακωχής . 

Είμαστε λάσπη που κοιμάται, ένα λευκό χαρτί , όλη η σιωπή σπρωγμένη στην εσωτερική αρματωσιά του θώρακα, πράγματα
χωρίς όρια με το χώμα: εδώ χάθηκε το όριο 
ανάμεσα στο σώμα και στο χώμα. Όχι εγώ– δεν τα είχα καλά
με το σώμα του χώματος ανακουφισμένο
από το βάπτισμα και εγκαταλελειμμένο μολονότι ήταν 
ένα πράγμα που στο κέντρο είχε την καρδιά και το αίμα
που από κείνη την καρδιά κυκλοφορούσε
ακόμα στο σώμα
της μητέρας του: ολόκληρη
είναι ένας αγωγός από αίμα που κυλάει
από το στόμα του γιου. Γιος ! το όνομά σου 
ήταν η δόξα στο στόμα μου, χάραζε από μόνο του
από το λευκό
των κοπτήρων , κυλούσε το βράδυ στις αυλές 
σαν μαργαριτάρια στην ηρεμία της αυγής 
τα φωνήεντά του
τα οποία από την πρώτη πρωινή ανάσα
μου άρχιζε ένα χαμόγελο
από το στήθος μέχρι την προφορά του.
Το ανοιγμένο στόμα της μάνας του 
έμοιαζε με την σιωπή ενός αστεριού.
Αυτό είναι εκείνο που κάνατε εσείς.

(από τη συλλογή Η υπεύθυνη μηχανή , Crocetti, 2007)

***

Από την Χαράδρα του Babi-Yar1
(29 – 30 Σεπτεμβρίου 1941)

Αλλά ξαφνικά ήθελα 
να ζήσω να ζήσω 
στην ανθρώπινη μόλυνση. Πως;
να ξεφύγω εάν εσύ μείνεις εδώ- αλλά γύρισα στην επιφάνεια 
ακυρώνοντας μέσα μου 
την ιδιαίτερη ανθρώπινη ιδιότητα 
του γέλιου. Αυτοί
καίγονταν αναγκασμένοι
να βλέπουν τα νεογέννητα να γίνονται στάχτη (οι μύες τους και τ΄ άλλα , το σάλιο και την ανάσα
των άλλων) και την αλμυρή μυρωδιά των ανακατεμένων καμμένων μαλλιών. 
Κοίτα την δάδα πάνω στο μέτωπό του όπου ακούμπαγες
το άλλο μισό των φιλιών σου. Έτσι 
δεν θα μπορούσαν να τραβήξουν το σώμα του αδελφού μου από τα χέρια του, και όσο το έσφιγγε εγώ συνέχιζα να σκέφτομαι ότι από μια μέγγενη θα έρθει η σωτηρία μου.
Μια θάλασσα από ανθρώπους και από πόνο.
Ακόμη και τα ίδια τα δέντρα έπεσαν στην γη από πόνο.
Στο γκρίζο φωσφορούχο του νταμαριού δύο
σαν έκθετα ανδρείκελα.
Δεν ήταν 
οι σφαίρες 
των μεθυσμένων στρατιωτών που θα σκότωναν 
το ha ieled shelì, ήταν το βάρος 
της αγκαλιάς μου κάτω από το βάρος των σωμάτων.
Μετά τους πυροβολεί και πάλι. Και τα χρυσά δόντια ξεριζώνονται 
από το στόμα των νεκρών.
Το βλέμμα της μητέρας μου 
ήταν τρομαχτικό – από κάτω της ήταν μια θάλασσα σωμάτων– εγώ
παρέμενα σιωπηλή
σαν μαύρη λάσπη. Τι μπορούσε 
να αναδυθεί από το βάθος της χαράδρας εάν όχι αυτό 
το ανεπούλωτο
τραύμα.

3 Φεβρουαρίου 2005

ha ieled shelì: το μωρό μου (σύγχρονα εβραϊκά)

***

Από τον ακάλυπτο κόσμο

Αγάπη είναι η υγεία της μαϊμούς.
Τα μάτια του ιερού γαϊδουριού κηλιδωμένα 
από την ήρεμη σκουριά των δεξαμενών.
Αέρας που ξυρίζει το γρασίδι, τον υπεριώδη κάλυκα
της νύχτας σαν ένα φωτεινό γεωγραφικό πλάτος.
Ω η θάλασσα και τα απογεύματα 
φτιαγμένα από το νυμφικό καβούκι του τζίτζικα.
Δώσε μου τις αποδείξεις της χαράς σου 
στο σώμα της καθημερινότητας 
που την κατατρώγει μέχρι να γίνει φως , φως …

***

Προς την εξορία

στον M. B.

Η κερασιά εκείνη την χρονιά είχε ένα κακό στο ανθισμένο κορμί, 
Σαν να έγερνε μια αφύσικη κόμη 
προς έναν κόσμο που δεν εξέταζε 
τις κοιλότητες του κόσμου. Οι γυναίκες 
έσφιγγαν φασκιές γύρω από τους γλουτούς 
που εξατμίζονταν στην άθλια αυγή 
και φωτεινά μαργαριτάρια
στο μέτωπο, παρόμοια 
με τα παροδικά τσιμπήματα 
των αποδημητικών πουλιών, πράγματα που στον ήλιο 
εξαφανίζονται: μια διαταραχή, ένας σπασμός 
που μόλις γινόταν αντιληπτός σε όλη τη γη 
που κοιμάται κάτω από το πέπλο 
μικρών θάμνων, κάτω από τις φτερούγες.
Κατοικίες που εκτείνονται κατά μήκος των ποταμών , χημική ευφορία 
από τις μαύρες καμινάδες. Η βιομηχανία γεμίζει με λάδι 
αγουρωπό τις αρτηρίες. Οι φωνές της Τζιοβάννας 
σιωπούν ενώ αγγίζει το λουλούδι με τα χέρια 
και στέκεται σαν το γυμνό κορμί στα παρεκκλήσια. 
Στο μαύρο αίμα εκείνου του κορμιού πέφτει 
το χιονόνερο του προσώπου 
και μια προφητεία από κλαδιά ανθισμένα. 
Αυτός πήδηξε το δίχτυ −ωστόσο εκείνη την νύχτα 
δεν έβλεπες μπροστά σου.
Αφού περπάτησε ώρες 
κτύπησε την πόρτα στο σπίτι της παιδικής ηλικίας 
έλεγε μόνο μαμά δεν είναι τίποτα 
έλεγε μαμά είμαι μόνος 
κουρασμένος, μόνος κουρασμένος.

Ρώμη, 18 Δεκεμβρίου 2007 
(ανέκδοτο)

***

Από τη συλλογή Στο στόμα όλων, εκδόσεις Crocetti , Mιλάνο 2010

Προσευχή του ταξιδιού

Ευχαριστώ για τις σταματημένες βάρκες
στην μεγάλη και όμορφη μέρα
με τα χαμηλά γεφύρια και τις καμπίνες
γεμάτες από φως.
Θα πουν ότι στο ποτάμι σχηματίζονταν πρόσωπα
παράξενα. Θα ενοχοποιήσουν
τους αθώους
θα τους επιτεθούν στα σπίτια τους
με τους στρατούς.
Βάζεις την γλώσσα στην πόρπη
και ζητάς την συγχώρεση του μαρτυρίου.
Ευχαριστώ για την δροσερή και χωρίς αέρα αυγή
που προηγείται της αρχής 
και τα καθαρά και ήρεμα πετάγματα
χωρίζουν το απόγευμα σε δύο κούπες
εφήμερου ασημιού.

Δεν είχα εχθρούς, είχα 
αναστολές, καθόμουνα να σκεφτώ 
δεν ξέρω
να υποφέρω την αγάπη, η καρδιά σαπίζει και αφήνεται
πάνω στο κλαδί
και μια ευφορία κυκλοφορεί στο αίμα όπως η μουσούδα ενός ήσυχου 
γαϊδουριού που δαγκώνει 
το χώμα στον μέσον του πρωινού.
Μην προκαλείς μεγάλο πόνο στα ζώα
κατά την διάρκεια της θυσίας
έλεγξε την λάμα να είναι κοφτερή.
Πρωινή είναι η καρδιά μου
ελευθερωμένη από τον άνθρωπο και κυριακάτικο
ξυλαράκι
ανάμεσα στα δόντια του υψίστου.

Όταν τοποθέτησαν το σώμα στο βωμό στον αέρα 
επικρατούσε πάνω απ΄ όλα σιωπή
και ο υδράργυρος από χιλιάδες λαμπιόνια
ακτινοβολίες και βανάδιο ιδιαίτερα στην φωτιά
των πετρελαιοπηγών και στην ησυχία των κρεματορίων.
Ευχαριστώ για κείνο το νήμα της συμπόνιας που αντιστέκεται
στην δαντέλα πάνω στο λαιμό της.

***

Μικρή άρια των παιδιών

Ο αέρας , ο πρώτος
που ανάπνευσες, ήταν πρωινός αέρας του Μάρτη. Ο ήλιος 
έκαιγε ήσυχος στο ταξίδι του
από το μεγάλο παράθυρο γιατί μεγάλη 
ήταν η καρδιά
και αδιάφορη
όπως ο ήλιος που ακουμπάει το φως του πάνω στα νερά του ποταμού
και ταξιδεύει λαμπρός
μέχρι την θάλασσα
όπου ο χώρος διαπερνιέται ολόκληρος
από σφυρίγματα γλάρων και πια τίποτε 
δεν προκαλεί κακό. Είναι ωραία να προσέχεις
τον καινούργιο αέρα στο πρόσωπο αυτού που γεννιέται, με χέρια
ανθρώπινα να διατηρείς
ιερό το ιερό, να κάνεις τον αέρα πιο καθαρό όπου ακουμπάει 
η καρδιά, γιατί η καρδιά είναι απλή και ελαφριά
σαν ένας χαρταετός
και άλλα πράγματα που πάνε από τη γη στον ουρανό.
Είναι όμορφο να λες θα κάνω αυτό που μπορώ 
και για μένα πια, όπως όλες οι άλλες γυναίκες πάνω στη γη: πάρε, ζωή 
από την ζωή μου
την αθώα σου ελευθερία.

13 Οκτωβρίου 2008